آیین نامه های ساختمانی آن دسته از قوانین و مقررات تدوین شده از سوی مراجع مسئول ساختمان سازی می باشند که رعایت و اجرای آنها با توجه به موضوع هر پروژه الزامی می باشد.
یکی از پر اهمیت ترین نوع عملکرد های ساختمانی، ساختمان های مسکونی هستند که با توجه به نیاز روزافزون به آنها، به طور گسترده در حال طراحی و ساخته شدن هستند. از آنجا که این نوع کاربری در جهت رفع نیاز سکونت شهروندان ساخته می شود، توجه به استاندارد ها و ضوابط، در توسعه کیفیت آنها بسیار اثر گذار می باشد.
در ایران، اصول و مقررات مذکور از سوی وزارت راه و شهرسازی و دفتر مقررات ملی ساختمان تعیین می گردد. در این راستا ارگان های مذکور، با تشکیل گروهی از متخصصان رشته های مرتبط با ساختمان سازی به تدوین این ضوابط می پردازند.
مجموعه مقررات ملی ساختمان، به عنوان اصلی ترین مرجع ضوابط ساختمان سازی در ایران می باشد که شامل 22 مبحث می باشد که عبارتند از :
- مبحث اول : تعاریف
- مبحث دوم : نظامات اداری
- حفاظت ساختمان های در مقابل حریق
- مبحث چهارم : الزامات عمومی ساختمان
- مبحث پنجم : مصالح و فرآورده های ساختمانی
- مبحث ششم : بارهای وارد بر ساختمان
- مبحث هفتم : پی و پی سازی
- مبحث هشتم : طرح و اجرای ساختمان های با مصالح بنایی
- مبحث نهم : طرح و اجرای ساختمان های بتن آرمه
- مبحث دهم : طرح و اجرای ساختمان های فولادی
- مبحث یازدهم : طرح و اجرای صنعتی ساختمان ها
- مبحث دوازدهم : ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا
- مبحث سیزدهم : طرح و اجرای تاسیسات برقی ساختمان ها
- مبحث چهاردهم : تاسیسات مکانیکی
- مبحث پانزدهم : آسانسور و پلکان برقی
- مبحث شانزدهم : تاسیسات بهداشتی
- مبحث هفدهم : لوله کشی گاز طبیعی
- مبحث هجدهم : عایق بندی و تنظیم صدا
- مبحث نوزدهم : صرفه جوئی در مصرف انرژی
- مبحث بیستم : علائم و تابلو ها
- مبحث بیست و یکم : پدافند غیر عامل
- مبحث بیست و دوم : مراقبت و نگهداری از ساختمان ها
به طور کلی، مجموعه مقررات ملی ساختمان یک مرجع رسمی و قانونی بوده و توجه به تمامی مفاد آن بسیار حائز اهمیت می باشد.
علاوه بر مجموعه مقررات ملی ساختمان، با توجه به ضوابط شهرسازی در مناطق مختلف ، مجموعه دستور العمل هایی است که از سوی شهرداری های مناطق شهری ارائه می شوند که هر یک بر اساس ویژگی های شهری آن منطقه می باشد. یکی از پر کاربرد ترین این دستور العمل ها، مجموعه قوانین معماری صدور پروانه بوده که توجه به آن جهت اخذ مجوز ساختمان سازی اجباریست.